Onderzoeksrapport Premiepensioeninstellingen

15-02-2023

Met de Wet introductie premiepensioeninstellingen uit 2011 is de premiepensioeninstelling (PPI) in het leven geroepen. Medio 2014 is een evaluatie uitgevoerd naar het functioneren van dit type pensioenuitvoerder.

Eén van de constateringen destijds was dat die evaluatie in een relatief vroeg stadium plaatsvond. De markt voor dit type pensioenuitvoerders moest zich nog vormen en de verschillende PPI’s waren op dat moment nog in ontwikkeling. Daarom is destijds gesteld dat de evaluatie van toen primair gezien moest worden als voortgangsrapportage en dat het in de rede lag om op een later moment de ontwikkelingen in de markt voor uitvoering van premieregelingen nogmaals te onderzoeken.

Om invulling te geven aan deze toezegging, is door SEO Economisch onderzoek (hierna: SEO) een onderzoek uitgevoerd naar de huidige markt voor PPI’s.

Onderzoeksvragen

SEO is gevraagd:

• de ontwikkeling van de rol van PPI’s in de markt voor pensioenuitvoering in de periode 2014-2022 te onderzoeken en daarbij de oorspronkelijke doelstelling van de Wet introductie premiepensioeninstellingen en de resultaten van de evaluatie uit 2014 te betrekken.
• aandacht te besteden aan het wetsvoorstel Toekomst pensioenen en de relevantie daarvan voor de PPI-markt.
  Het wetsvoorstel beoogt een transitie van de tweede pijler van het Nederlandse pensioenstelsel, waardoor de regering van mening is dat ook die ontwikkeling relevant is bij het beschouwen van de rol die de PPI speelt.
• kort in te gaan of het doel van destijds behaald is om  ‘grensoverschrijdend’ actief te zijn.

Uitkomsten onderzoek SEO

Kort samengevat komen de volgende uitkomsten naar voren. Voor de uitgebreide samenvatting zie het onderzoeksrapport en de aanbiedingsbrief van minister Kaag (Financiën) en minister Schouten (SZW).

• bij PPI’s heeft in de genoemde periode een sterke groei plaatsgevonden in zowel het aantal deelnemers als in het volume van het pensioenvermogen onder beheer.
• PPI’s konden de in de evaluatie uit 2014 gesignaleerde kostendaling sinds 2014 voortzetten, maar ook dat op dit moment de ondergrens in zicht lijkt te zijn gekomen.
• de winstgevendheid van PPI’s lijkt in de loop van de tijd te verbeteren. De mogelijkheid van kostendeling met het moederbedrijf maakt het echter lastig om de kosten van PPI’s te vergelijken met andere pensioenuitvoerders op de markt, te weten pensioenfondsen en verzekeraars.
• de integratie van PPI’s met verzekeraars leidt tot kostenbesparingen en een betere bediening van de pensioenmarkt.
• de PPI kan nog steeds competitieve voordelen bieden voor zowel werkgevers als deelnemers. PPI’s onderscheiden zich door flexibiliteit en keuzevrijheid.
• PPI’s zijn voorloper op het gebied van digitale deelnemerscommunicatie, en daarmee een positief effect hadden op de hele markt.
• ondanks dat de verwachting bij de Wet introductie premiepensioeninstellingen was dat PPI’s vooral grensoverschrijdend actief zouden zijn, is de stap over de grens niet gemaakt. Hoewel enkele PPI’s dit hebben overwogen, heeft een gebrek aan harmonisatie tussen lidstaten van pensioenstelsels tot gevolg dat een verdere concretisering van plannen werd verhinderd

Rol PPI in het nieuwe pensioenstelsel

• als gevolg van de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel, PPI’s verwachten een deel van het marktaandeel van liquiderende ondernemingspensioenfondsen (OPF’en) over te kunnen nemen, waarbij de mogelijkheid wordt geschetst dat ook algemeen pensioenfondsen (APF’en) zullen meedingen in de overname
• PPI’s bedienen nu geen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en directeuren-grootaandeelhouders (dga’s). SEO verwacht niet dat het wetsvoorstel toekomst pensioenen hier iets in gaat wijzigen. PPI’s zijn gewend om voornamelijk werkgevers te bedienen. Daarnaast geldt dat na de invoering van het wetsvoorstel toekomst pensioenen de derde pensioenpijler dezelfde fiscale facilitering voor pensioensparen biedt als de tweede pijler, waardoor in de derde pijler de mogelijkheden voor pensioensparen toenemen.
• Ook de experimenteerbepaling, die in het wetsvoorstel toekomst pensioenen is opgenomen om te onderzoeken in hoeverre vrijwillige deelname van zzp-ers aan pensioenregelingen het opbouwen van pensioen onder deze groep stimuleert, zal naar verwachting niet gebruikt worden door PPI’s.

Bron: Financiën en SZW